Trong những năm gần đây, khái niệm “thư viện thông minh” không còn là điều xa lạ trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Từ các đô thị lớn đến vùng ven, nhiều địa phương đã và đang từng bước triển khai các mô hình thư viện hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục, đặc biệt là thói quen đọc sách và kỹ năng học tập chủ động của học sinh. Một ví dụ điển hình mới đây là Trường Tiểu học số 2 Hòa Phước (huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng) với mô hình Thư viện thông minh được triển khai trong năm học 2024–2025.
Mô hình thư viện thông minh vùng ven: Từ ý tưởng đến hiện thực
Là một trong những trường tiểu học thuộc vùng ngoại thành Đà Nẵng, Trường Tiểu học số 2 Hòa Phước từng đối mặt với nhiều hạn chế về cơ sở vật chất và trang thiết bị thư viện. Tuy nhiên, với quyết tâm đổi mới môi trường học tập và sự hỗ trợ từ các đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ giáo dục, nhà trường đã chính thức đưa vào vận hành một không gian thư viện thông minh hiện đại, tích hợp công nghệ và thiết kế thân thiện với học sinh tiểu học.
Đây không chỉ là một bước nâng cấp về cơ sở vật chất, mà còn là một định hướng chiến lược nhằm thay đổi phương thức dạy và học trong nhà trường – từ mô hình thụ động sang chủ động, từ ghi chép sang trải nghiệm và khám phá.
Những điểm nhấn trong thiết kế không gian thư viện
Không gian thư viện mới được bố trí theo hướng mở, nhiều ánh sáng tự nhiên, bàn ghế có thể linh hoạt di chuyển để tạo điều kiện cho các hoạt động nhóm, đọc sách theo cụm hoặc cá nhân hóa việc học. Màu sắc chủ đạo của không gian được lựa chọn phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học: tươi sáng, nhẹ nhàng và tạo cảm giác gần gũi.
Ngoài khu vực đọc truyền thống, thư viện còn có thêm các khu chức năng như:
-
Khu tra cứu và học tập số với hệ thống máy tính kết nối mạng, cho phép học sinh tìm kiếm tài liệu, khám phá kiến thức mới thông qua các phần mềm và nội dung học liệu số.
-
Khu trải nghiệm sáng tạo nơi học sinh có thể tương tác với màn hình cảm ứng, bảng thông minh, cũng như tham gia vào các hoạt động STEM đơn giản.
-
Góc kể chuyện và đọc sách tương tác với màn hình trình chiếu và không gian ngồi bệt, khuyến khích giáo viên tổ chức các hoạt động kể chuyện, đọc sách theo nhóm.
Tất cả các yếu tố này hướng tới việc tạo nên một môi trường học tập mở, linh hoạt, khơi dậy niềm đam mê khám phá tri thức ở lứa tuổi nhỏ.
Công nghệ đóng vai trò trung tâm trong vận hành thư viện
Trong mô hình mới, công nghệ không chỉ hiện diện ở các thiết bị hỗ trợ như màn hình cảm ứng, bảng tương tác mà còn ở hệ thống phần mềm quản lý thư viện và truy cập học liệu. Toàn bộ sách trong thư viện được mã hóa mã vạch hoặc RFID, giúp quá trình mượn – trả – kiểm kê trở nên nhanh chóng và chính xác hơn.
Ngoài ra, thư viện còn ứng dụng phần mềm quản lý tài nguyên học liệu số, cho phép học sinh truy cập kho sách điện tử, video, bài giảng và học liệu tương tác phù hợp từng độ tuổi. Việc cá nhân hóa trải nghiệm học tập được xem là một trong những mục tiêu quan trọng khi thiết kế và triển khai mô hình này.
Vai trò của các đơn vị đồng hành
Để hiện thực hóa mô hình thư viện thông minh này, nhà trường đã nhận được sự đồng hành từ các đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ giáo dục và thư viện. Trong đó, Sao Mai Education Group là một đối tác kỹ thuật đã hỗ trợ triển khai các hạng mục then chốt như phần mềm quản lý thư viện, thiết bị tra cứu số, bảng tương tác và tư vấn thiết kế không gian phù hợp với đặc thù lứa tuổi tiểu học.
Mặc dù không phải là trường hợp duy nhất, nhưng mô hình tại Trường Tiểu học số 2 Hòa Phước là một ví dụ tiêu biểu cho cách các trường học vùng ven có thể tiếp cận và ứng dụng công nghệ giáo dục một cách hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế. Nhờ đó, khoảng cách về điều kiện học tập giữa các khu vực đang dần được thu hẹp.
Lợi ích từ mô hình thư viện thông minh
Sau vài tháng triển khai, những hiệu quả ban đầu đã phần nào thể hiện rõ:
-
Học sinh hào hứng hơn với việc đến thư viện, số lượt mượn sách tăng lên gấp đôi so với cùng kỳ năm học trước.
-
Giáo viên chủ động sử dụng thư viện như một không gian dạy học linh hoạt, hỗ trợ giảng dạy các môn tiếng Việt, Khoa học, Tin học.
-
Các tiết học tích hợp STEM, trải nghiệm sáng tạo hay kể chuyện tương tác diễn ra thường xuyên hơn nhờ có thiết bị hỗ trợ hiện đại.
-
Phụ huynh cũng bắt đầu có cái nhìn tích cực và sẵn sàng đồng hành cùng nhà trường trong hoạt động đọc sách tại gia đình.
Đà Nẵng và chiến lược thư viện học đường thời đại số
Đà Nẵng trong những năm qua đã thể hiện rõ quyết tâm phát triển hệ thống giáo dục thông minh. Thành phố liên tục đẩy mạnh các dự án chuyển đổi số trong giáo dục và đặc biệt chú trọng nâng cấp thư viện học đường – nơi được xem là trung tâm đổi mới sáng tạo trong nhà trường.
Việc triển khai mô hình thư viện thông minh tại Trường Tiểu học số 2 Hòa Phước cũng là một phần trong chiến lược này. Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt thiết bị hay không gian, mà còn là sự thay đổi tư duy giáo dục – khuyến khích học sinh học tập chủ động, độc lập và sáng tạo từ sớm.
Mô hình thư viện thông minh tại Trường Tiểu học số 2 Hòa Phước đã chứng minh rằng, dù ở vùng ven hay trung tâm, mọi học sinh đều xứng đáng có cơ hội tiếp cận môi trường học tập hiện đại và sáng tạo. Với sự chung tay của nhà trường, chính quyền địa phương và các đơn vị công nghệ giáo dục như Sao Mai, tương lai của các thư viện học đường Việt Nam đang được mở rộng theo hướng toàn diện và bền vững.
