Trong bối cảnh kỷ nguyên số bùng nổ, khi thông tin tràn ngập và các hình thức giải trí kỹ thuật số chiếm ưu thế, việc giữ gìn và phát triển văn hóa đọc trở thành một thách thức lớn. Tuy nhiên, tại Hà Tĩnh – vùng đất học, đất thơ, ngọn lửa tri thức ấy vẫn đang được giới trẻ âm thầm gìn giữ và lan tỏa. Bài viết này sẽ khám phá những cách làm sáng tạo, những nỗ lực đáng ghi nhận từ nhà trường đến cộng đồng, giúp văn hóa đọc bám rễ sâu hơn trong lòng thế hệ trẻ Hà Tĩnh, tạo nên một khung cảnh bình yên và giàu ý nghĩa giữa nhịp sống hiện đại hối hả.
Lan tỏa tình yêu sách từ trường học: Những mô hình hiệu quả
Trường học luôn là cái nôi quan trọng để ươm mầm tình yêu sách. Tại Hà Tĩnh, nhiều ngôi trường đã triển khai các sáng kiến độc đáo, khơi dậy niềm đam mê đọc sách cho học sinh một cách hiệu quả, góp phần phát triển văn hóa đọc trong môi trường học đường.
CLB “Sách và hành động” tại Trường THPT Phan Đình Phùng
Tại Trường THPT Phan Đình Phùng, CLB “Sách và hành động” đã trở thành một điểm hẹn quen thuộc cho những tâm hồn yêu sách. Không chỉ đơn thuần là nơi đọc sách, CLB còn khuyến khích học sinh quyên góp, luân chuyển sách giữa các lớp.
Chính hoạt động trao đổi sách này đã mang đến niềm vui giản dị, giúp những tri thức cũ tìm được chủ nhân mới và tiếp tục hành trình lan tỏa giá trị. Nhiều thành viên của CLB còn trở thành những đại sứ văn hóa đọc, truyền cảm hứng tích cực đến bạn bè và cộng đồng, thúc đẩy phong trào đọc sách trong giới trẻ.
CLB BoNE và chương trình “Sách không cũ” tại Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh
Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh cũng không nằm ngoài dòng chảy này với CLB BoNE. Cô Phan Thị Minh Hồng – Bí thư Đoàn trường, chia sẻ rằng BoNE được thành lập với sứ mệnh lan tỏa văn hóa đọc và khuyến khích tinh thần sẻ chia tri thức trong học sinh. Hàng năm, CLB tổ chức nhiều chương trình không chỉ trong phạm vi trường mà còn mở rộng đến các trường THPT, THCS ở khu vực miền núi, vùng sâu trên toàn tỉnh.
Điểm nhấn đặc biệt là chương trình thường niên “Sách không cũ” đã được duy trì liên tục suốt 10 năm qua. Hàng nghìn cuốn sách đã được học sinh Chuyên Hà Tĩnh gửi tặng các trường khó khăn, góp phần nuôi dưỡng thói quen đọc và tinh thần học hỏi cho nhiều thế hệ học sinh vùng khó.
“Mỗi tuần một cuốn sách” và ngoại khóa đọc sách tại THCS Lê Văn Thiêm
Bên cạnh các câu lạc bộ, nhiều trường học khác trên địa bàn Hà Tĩnh còn lồng ghép văn hóa đọc vào các hoạt động thường nhật. Mô hình “Mỗi tuần một cuốn sách” được triển khai trong các giờ sinh hoạt lớp hoặc chào cờ đầu tuần, nơi học sinh có cơ hội chia sẻ cảm nhận, rút ra bài học cuộc sống từ những trang sách. Hoạt động này không chỉ khơi dậy tình yêu đọc mà còn rèn luyện kỹ năng diễn đạt, tư duy phản biện và bồi đắp lòng tự hào về văn hóa dân tộc.
Trường THCS Lê Văn Thiêm là một ví dụ điển hình. Thầy Trần Thanh Kiên – Hiệu trưởng nhà trường, cho biết, thực hiện Thông tư 16 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng cường hoạt động thư viện và văn hóa đọc, từ năm học 2024-2025, trường đã tổ chức các tiết ngoại khóa đọc sách định kỳ. Đáng chú ý, trường đã tiên phong đưa hoạt động đọc vào chương trình ngoại khóa hàng tuần ngay từ năm học 2022-2023.
Thư viện nhà trường hiện sở hữu gần 9.000 đầu sách đa dạng từ tài liệu học tập, sách văn hóa, lịch sử đến kỹ năng sống. Cùng với đó, các tủ sách lớp học được xây dựng và luân chuyển thường xuyên, giúp học sinh có thể đọc ngay trong giờ ra chơi. Mỗi học kỳ, trường còn tổ chức tiết đọc sách chuyên đề, khuyến khích học sinh viết cảm nhận và gửi đăng báo.
Hiệu quả của phong trào được minh chứng bằng con số ấn tượng: 99 bài viết của thầy và trò Trường THCS Lê Văn Thiêm đã được đăng báo chỉ trong năm học vừa qua. Thầy Kiên nhấn mạnh rằng, việc tiếp cận sách sớm có vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách, tri thức, bồi đắp tình yêu quê hương và ý thức sống tích cực, giúp các em tránh xa những ảnh hưởng tiêu cực của mạng xã hội.
Thư viện và cộng đồng: Nền tảng vững chắc cho văn hóa đọc
Không chỉ dừng lại ở các cổng trường, phong trào đọc sách còn lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng Hà Tĩnh, với vai trò trung tâm là hệ thống thư viện và các sáng kiến tại địa phương. Đây là những trụ cột vững chắc hỗ trợ văn hóa đọc trong giới trẻ và mọi tầng lớp nhân dân.
Thư viện tỉnh Hà Tĩnh: Kho tàng tri thức và cầu nối cộng đồng
Ở cấp tỉnh, hoạt động của Thư viện tỉnh Hà Tĩnh đóng vai trò điểm tựa vững chắc cho việc phát triển văn hóa đọc. Ông Mai Quốc Quyền – Giám đốc Thư viện tỉnh, cho biết, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm chấn hưng văn hóa đọc, và tại Hà Tĩnh, tinh thần này được cụ thể hóa trong Nghị quyết 18 của tỉnh, thể hiện sự chú trọng đối với các thiết chế văn hóa, đặc biệt là hệ thống thư viện.
Thư viện tỉnh hiện có gần 300.000 đầu sách, tạo thành một kho tư liệu phong phú trên nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, Kho Địa chí lưu giữ nhiều tài liệu quý hiếm về các danh nhân của Hà Tĩnh như Đại thi hào Nguyễn Du, Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, Uy Viễn tướng công Nguyễn Công Trứ, cùng nhiều công trình nghiên cứu văn hóa đặc sắc về địa phương. Để đáp ứng nhu cầu của kỷ nguyên số, thư viện cũng đã số hóa gần 3.000 đầu sách điện tử, dễ dàng tiếp cận qua trang thuvienhatinh.gov.vn, mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận tri thức cho bạn đọc.
Để mở rộng khả năng tiếp cận tri thức, thư viện còn duy trì xe thư viện lưu động, mang sách, laptop, màn hình và thiết bị công nghệ thông tin đến phục vụ tại các Ngôi nhà trí tuệ, trại giam, trường học, và những vùng sâu vùng xa. Mỗi năm, thư viện cấp mới khoảng 2.500 thẻ bạn đọc, với lượng độc giả cao điểm vào dịp hè.
Điều đáng mừng là phòng đọc thường xuyên kín chỗ, thậm chí có những cụ ông, cụ bà ở độ tuổi 60-70 vẫn đều đặn đến đọc sách, trở thành những “bạn đọc VIP” của thư viện. Hà Tĩnh quả thực là vùng đất của truyền thống hiếu học, việc lan tỏa và phát triển văn hóa đọc có ý nghĩa to lớn, không chỉ giúp hình thành thói quen đọc trong giới trẻ mà còn nuôi dưỡng tri thức, góp phần xây dựng một cộng đồng học tập suốt đời.
Mô hình thư viện xanh tại các địa phương
Ngoài Thư viện tỉnh, phong trào đọc sách còn được nhân rộng ở các vùng quê, mang tri thức đến gần hơn với người dân. Nhiều địa phương như phường Sông Trí, xã Hà Linh đã chủ động xây dựng các mô hình thư viện xanh.
Những không gian văn hóa thân thiện, gần gũi này không chỉ phục vụ nhu cầu đọc sách của người dân địa phương mà còn tạo ra những điểm hẹn văn hóa, gắn kết cộng đồng, đặc biệt là khuyến khích giới trẻ tìm đến sách.
Giữ lửa tri thức cho tương lai Hà Tĩnh
Rõ ràng, giữa vòng xoáy của kỷ nguyên số và sự cạnh tranh của các hình thức giải trí hiện đại, văn hóa đọc trong giới trẻ Hà Tĩnh vẫn đang được giữ gìn và phát triển một cách đáng ngưỡng mộ. Từ những sáng kiến nhỏ trong trường học như CLB “Sách và hành động”, chương trình “Sách không cũ”, các tiết ngoại khóa đọc sách, đến các hoạt động quy mô lớn của Thư viện tỉnh và mô hình thư viện xanh tại cộng đồng, tất cả đều chung tay nuôi dưỡng ngọn lửa tri thức.
Điều này không chỉ khẳng định truyền thống hiếu học của đất Hà Tĩnh mà còn đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ, những người sẽ tiếp nối và làm rạng danh quê hương trong tương lai, đảm bảo tri thức luôn được coi trọng trong mọi thời đại.
