Trung tâm Cộng đồng và Thư viện Surry Hills – Biểu tượng kiến trúc mới của Sydney

Trung tâm Cộng đồng và Thư viện Surry Hills, một công trình kiến trúc nổi bật hoàn thành vào năm 2009, đã trở thành biểu tượng mới tại quận nội thành Surry Hills, Sydney, Úc. Với tổng diện tích dự án 2.497 m2, trong đó có 770 m2 dành cho không gian cảnh quan, công trình này không chỉ là một thư viện hay một trung tâm cộng đồng đơn thuần, mà còn là một không gian đa chức năng tích hợp, được thiết kế để phục vụ mọi thành viên của một cộng đồng đa dạng về độ tuổi, thu nhập và bản sắc văn hóa. Được sáng tạo bởi Francis-Jones Morehen Thorp (FJMT) và các đối tác, dự án đã đặt ra tiêu chuẩn mới về thiết kế công trình công cộng bền vững và thân thiện.

Bối cảnh và Tầm nhìn Cộng Đồng

Địa điểm và Thách thức Thiết kế Khu đất xây dựng Surry Hills khá hạn hẹp với kích thước chỉ 25 x 28 m, nằm giữa trung tâm quận Surry Hills. Nó được bao quanh bởi ba con đường: đường Crown, trục đường chính sầm uất ở phía đông, và hai con đường dân cư yên tĩnh hơn ở phía nam và phía tây. Bối cảnh kiến trúc xung quanh rất phong phú, từ những căn hộ chung cư, nhà liền kề kiểu Victoria truyền thống đến các cửa hàng mua sắm và khu thương mại/công nghiệp đa dạng về quy mô. Thử thách đặt ra là phải tạo ra một công trình hài hòa với môi trường hiện có nhưng vẫn mang tính biểu tượng và hiện đại.

Nhu cầu Cộng Đồng – Hơn cả một thư viện

Quá trình thiết kế dự án đã được phát triển thông qua những cuộc thảo luận chi tiết và sâu rộng với cộng đồng dân cư địa phương. Yêu cầu then chốt được đưa ra là mong muốn có một công trình mà “tất cả mọi người đều có thể sử dụng”. Thay vì chỉ là một thư viện, một trung tâm cộng đồng, hay một nhà trẻ riêng lẻ, người dân Surry Hills mong muốn một sự tích hợp các tiện ích này tại một địa điểm duy nhất. Qua đó, công trình sẽ thực sự trở thành một nơi chia sẻ, nơi cộng đồng có thể gặp gỡ, học hỏi và kết nối theo nhiều cách khác nhau, đồng thời phải đại diện và phản ánh được các giá trị cốt lõi của địa phương.

Mục tiêu Thiết kế Mới Mẻ

Nhằm đáp ứng những nguyện vọng đó, đội ngũ kiến trúc sư đã tiên phong trong việc kiến tạo một thể loại công trình công cộng mới cho thành phố Sydney. Đây không phải là một tòa nhà đơn chức năng, mà là một trung tâm công cộng tích hợp bao gồm thư viện/trung tâm dữ liệu thông tin, trung tâm cộng đồng và nhà trẻ, tất cả được hòa quyện trong một kiến trúc hiện đại, sẵn sàng phục vụ mọi người dân.

Triết lý Thiết kế

Sự Trong Suốt và Bền Vững Sự Trong Suốt Đa Chiều

Tính “trong suốt” trở thành chủ đề kiến trúc chủ đạo, được thể hiện ở nhiều cấp độ khác nhau. Điều này giúp tạo nên một công trình thân thiện, lôi cuốn và mở rộng với cộng đồng. Hơn nữa, sự trong suốt không chỉ dừng lại ở việc để lộ các không gian bên trong, mà còn là cách thể hiện và mang lại các giá trị của cộng đồng. Các giá trị cốt lõi như dễ dàng tiếp cận, cởi mở, minh bạch và bền vững chính là những nguyện vọng chung mà dự án muốn hướng tới.

Bốn Yếu Tố Cấu Thành Chính

Từ những khảo sát ban đầu và triết lý thiết kế, bốn yếu tố tổng hợp chủ đạo đã được hình thành, định hình nên cấu trúc và diện mạo của Trung tâm Cộng đồng và Thư viện Surry Hills:

1. Một không gian mở mới, đơn giản và một sàn được nâng cao.

2. Một không gian thông tầng thiên nhiên với các mảng kính hình lăng trụ.

3. Một hình khối bằng gỗ hình chữ U được treo.

4. Một không gian sảnh chuyển tiếp.

Các Thành Phần Kiến Trúc Nổi Bật

Khuôn Viên Xanh và Lối Vào Mở

Tại mặt phía nam, đoạn cuối con đường Collins đã được biến thành một khuôn viên hiện đại với nền trồng cỏ được nâng cao. Không gian mở mới này không chỉ gia tăng chức năng cho công trình mà còn khẳng định rõ ràng tính chất công cộng của toàn bộ khu vực, mời gọi người dân đến gần và tương tác.

Không Gian Thông Tầng Kính Hình Chóp (Atrium)

Không gian thông tầng bằng kính hình chóp nón là trái tim của thiết kế bền vững. Nó không chỉ đáp ứng các mục tiêu môi trường đầy tham vọng mà còn mang lại cảm giác trong suốt nhiều tầng lớp, thể hiện chất lượng đầy khát vọng của dự án. Một loạt các tấm kính hình lăng trụ tạo nên một mặt đứng mở, trong suốt, ví như một “ngôi nhà búp bê trưng bày,” làm lộ diện và trưng bày các hoạt động đa dạng bên trong công trình, từ đó khuyến khích sự tham gia của cộng đồng.

Khối Gỗ Hình Chữ U Ấm Áp

Khối kiến trúc bằng gỗ hình chữ U bao quanh không gian thông tầng tự nhiên bằng lăng kính, hướng về phía nam và một khuôn viên nhỏ mới xây. Các mặt “đặc” của khối gỗ được tạo thành từ hệ thống cửa chớp tự động, có khả năng che chắn và kiểm soát ánh sáng cũng như tầm nhìn ra bên ngoài. Khối gỗ ấm áp này được nâng cao khỏi mặt đất, tạo ra sự trong suốt ở tầng trệt và mang lại sự thuận tiện khi ra vào công trình.

Sảnh Chuyển Tiếp Thân Thiện

Không gian sảnh được thiết kế thấp hơn, đóng vai trò là khu vực chuyển tiếp tinh tế, tạo sự hòa giải giữa công trình với các cửa hàng mua sắm lân cận. Đồng thời, nó hình thành một lối vào thân thiện, trong suốt. Các tấm trần treo, mô phỏng những đám mây, dẫn ánh sáng tự nhiên vào không gian này và kéo dài ra trên mặt đường, đánh dấu rõ ràng lối vào của trung tâm.

Chức Năng Đa Dạng và Tích Hợp

Không gian thông tầng tự nhiên không chỉ là một yếu tố kiến trúc mà còn trở thành biểu tượng của khu vực trung tâm, định hình rõ ràng mối quan hệ giữa công trình mới và không gian công cộng bên ngoài. Từ khu vực khuôn viên mới, nhìn xuyên qua mặt đứng lăng kính, các chức năng đa dạng của công trình đều hiện ra một cách sống động.

Thư Viện Hiện Đại

Tại tầng trệt và các tầng hầm bên dưới mặt đất là khu vực thư viện. Nơi đây chứa một bộ sưu tập đa dạng với khoảng 30.000 hiện vật, các bộ sưu tập lịch sử địa phương phong phú, nhiều tài liệu tham khảo giá trị và các máy tính hiện đại phục vụ người dùng, tạo thành một kho tri thức mở.

Trung Tâm Cộng Đồng Năng Động

Tầng một được dành cho trung tâm cộng đồng, bao gồm một hội trường đa năng có sức chứa lên tới 125 người, một hành lang bên hông linh hoạt, các phòng họp chuyên dụng, một nhà bếp giảng dạy nấu ăn hiện đại, cùng các văn phòng hành chính và tiện ích khác. Đây là không gian lý tưởng cho các hoạt động tương tác, hội thảo và sự kiện cộng đồng.

Nhà Trẻ Tiêu Chuẩn

Trên tầng hai, khu vực nhà trẻ cung cấp không gian chăm sóc cho 26 trẻ em, được chia thành hai nhóm tuổi (1-2 và 2-5 tuổi). Nơi đây còn có một không gian vui chơi ngoài trời được thiết kế cảnh quan đặc sắc với mái che tự động, đảm bảo môi trường an toàn và kích thích sự phát triển của trẻ.

Tiên phong trong Thiết Kế Bền Vững

Mục Tiêu Xuất Sắc

Mục tiêu then chốt của Trung tâm Cộng đồng và Thư viện Surry Hills là thiết lập một tiêu chuẩn chất lượng hoàn hảo mới về thiết kế bền vững với môi trường cho các công trình công cộng tại Úc. Dự án đã tích hợp nhiều công nghệ thiết kế bền vững tiên phong và khéo léo hòa trộn chúng vào kiến trúc tổng thể, khám phá tiềm năng to lớn của các hệ thống này. Điều này được thể hiện rõ nét nhất tại không gian thông tầng tự nhiên.

Atrium Sinh Thái và Các Giải Pháp Bền Vững Khác

Không gian thông tầng tự nhiên được thiết kế với một loạt các ống thông gió tam giác hình chóp, giúp lấy không khí sạch bên ngoài và làm mát nó một cách tự nhiên. Việc sử dụng mang tính thử nghiệm các loại cây cỏ thực vật được lựa chọn kỹ càng để lọc các chất ô nhiễm, tạo nên các “khu vườn xanh” bên trong các tấm kính bao bọc. Ánh sáng tự nhiên được lọc qua các lớp kính và khu vườn xanh này, chiếu sâu vào các không gian nội thất của công trình, mang lại không gian sống động và lành mạnh.

Các ứng dụng bền vững với thiên nhiên khác trong thiết kế bao gồm:

Hệ thống cân bằng nhiệt độ dưới đất (thermal labyrinth): Bao gồm các đường dẫn không khí lớn, được thiết kế bên dưới mặt đất theo hình zig zag, nhằm cân bằng nhiệt độ không khí dựa vào nhiệt độ ổn định của lòng đất. Hệ thống này mang lại hiệu quả cao trong việc làm mát không khí vào mùa hè.

• Hệ thống lam gỗ che nắng tự động thay đổi vị trí theo chuyển động của mặt trời.
• Hệ thống màn che bằng vải điều khiển tự động.
• Hệ thống thông gió hỗn hợp linh hoạt.
• Hệ thống pin mặt trời để sản xuất năng lượng sạch.
• Hệ thống địa nhiệt làm mát đặt trong lòng đất.
• Sân thượng trồng thực vật xanh (green roof), giúp cách nhiệt và quản lý nước mưa.
• Hệ thống hứng và tái sử dụng nước mưa.
• Sự lựa chọn có cân nhắc các vật liệu bền vững, thân thiện với môi trường.

Hệ Thống Quản Lý Tòa Nhà (BMS)

Một hệ thống quản lý và kiểm soát công trình bằng máy tính (BMS) tự động theo dõi và điều chỉnh các điều kiện môi trường bên trong. Hệ thống này điều chỉnh lượng thông gió, vị trí các lam che nắng trong ngày để kiểm soát nhiệt lượng, ánh sáng và bóng râm, đồng thời tự động tắt mở các thiết bị chiếu sáng khi cần thiết. BMS còn theo dõi và ghi lại cả hệ thống điện và nước để tối đa hóa hiệu quả môi trường của công trình và nhanh chóng phát hiện các lỗi hệ thống, đảm bảo vận hành tối ưu.

Không gian gắn kết cộng đồng và tiên phong trong thiết kế bền vững

Kể từ khi mở cửa, Trung tâm Cộng đồng và Thư viện Surry Hills đã nhanh chóng trở thành một điểm đến không thể thiếu của cộng đồng. Đây là một không gian thân thiện, chào đón mọi lứa tuổi và mọi tầng lớp xã hội.

Công trình không chỉ cung cấp các tiện ích hiện đại mà còn thể hiện rõ ràng những giá trị của sự bình đẳng trong việc tiếp cận thông tin và các nguồn dữ liệu, những yếu tố then chốt trong việc xây dựng một cộng đồng dân cư gắn kết và phát triển. Với thiết kế đa năng và các giải pháp bền vững tiên phong, Trung tâm Surry Hills là một minh chứng sống động cho kiến trúc phục vụ con người và môi trường, trở thành một hình mẫu đáng học hỏi cho các dự án công cộng tương lai.