Phương pháp kích thích sự hứng thú của học sinh đối với việc đọc sách luôn là một câu hỏi khiến nhiều người trăn trở. Các trường học đã áp dụng nhiều hình thức khác nhau nhằm lôi cuốn học sinh đến với sách.
Một trong số đó là mô hình thư viện lưu động, đưa sách đến gần hơn với lớp học. Bên cạnh đó, còn có thư viện xanh được sắp xếp tại góc lớp và sân trường. Các buổi đọc sách cũng được tổ chức, kèm theo các hoạt động giao lưu, giới thiệu sách và bổ sung nhiều đầu sách hấp dẫn.
Tuy nhiên, sau một thời gian, học sinh thường chỉ đến thư viện vì tò mò chứ không phải vì yêu thích, do các em vẫn chưa hình thành thói quen đọc sách. Việc xây dựng thói quen đọc sách cho học sinh mỗi ngày không đơn giản. Đây là một tiến trình dài hạn đòi hỏi sự kiên trì.
Trong chương trình giáo dục năm 2018, lần đầu tiên một tiết đọc mở rộng đã được đưa vào môn tiếng Việt. Mỗi hai tuần, học sinh sẽ có một tiết đọc mở rộng theo chủ đề cụ thể, như đọc một bài văn hoặc bài thơ về gia đình và trả lời các câu hỏi liên quan.
Nhiều trường học hiện nay đã áp dụng mô hình thư viện thân thiện theo Room to Read. Mô hình này mang lại một làn gió mới, tạo nhiều hứng thú cho cả giáo viên và học sinh trong việc hình thành và phát triển thói quen đọc sách. Thư viện thân thiện theo mô hình này được thiết kế với không gian thoáng đãng, trang trí bằng hình ảnh gần gũi với thiên nhiên, phù hợp với sở thích của học sinh. Thư viện được bài trí theo hướng mở, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận sách, phù hợp với khả năng đọc của từng khối lớp. Các góc hoạt động như trau dồi ngôn ngữ, tra cứu, sáng tạo cũng được bố trí hợp lý. Sách trong thư viện được phân loại theo mã màu tương ứng với trình độ đọc từ lớp 1 đến lớp 5. Các kệ sách được thiết kế mở, thấp để học sinh dễ dàng lựa chọn, và bàn trong thư viện cũng được thiết kế thấp gọn nhẹ, thuận tiện cho việc di chuyển. Học sinh có thể ngồi bệt trên thảm trải sàn khi tham gia các hoạt động. Thư viện còn có một góc dành cho học sinh trưng bày sản phẩm cá nhân sau khi thực hiện các hoạt động viết và vẽ về câu chuyện vừa nghe và đọc.
Một điểm nổi bật của thư viện thân thiện theo mô hình Room to Read là nội dung tiếp cận sách của học sinh đã được đưa vào chương trình học chính khóa. Mỗi tháng, các lớp sẽ có hai tiết đọc do giáo viên tổ chức tại thư viện, với sự hỗ trợ của cán bộ thư viện. Trong tiết đầu tiên, học sinh sẽ được hướng dẫn về nội quy thư viện và cách tìm sách theo mã màu. Tiết thứ hai sẽ hướng dẫn quy trình mượn, trả và bảo quản sách. Các hoạt động đọc rất đa dạng như đọc to nghe chung, đọc cá nhân, và các hoạt động mở rộng như thảo luận sách, viết, vẽ, và sắm vai, làm cho tiết đọc trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.
Tại Trường Tiểu học Tân An, học sinh đang học bộ sách Chân trời sáng tạo. Trong hai tuần học môn tiếng Việt, một tiết đọc mở rộng sẽ được tổ chức. Sau tiết học cuối cùng của một ngày, giáo viên đã tham gia vào tiết đọc to – nghe chung cùng học sinh lớp 3A. Học sinh rất hào hứng tham gia.
Trước đó, giáo viên đã được tập huấn lý thuyết và tham gia nhiều tiết dạy thực tế, nhưng đây mới thực sự là lần đầu tiên họ tương tác trực tiếp với học sinh. Mở đầu tiết học, học sinh được sắp xếp ngồi chung quanh giáo viên. Sau khi nhắc lại nội quy thư viện, giáo viên khéo léo giới thiệu bài đọc. Sau khi cho học sinh xem tranh, giáo viên đã dẫn dắt các em trả lời những câu hỏi liên quan đến bài đọc, tạo cơ hội cho học sinh thể hiện suy nghĩ của mình.
Phần đọc của giáo viên không chỉ hấp dẫn mà còn truyền tải cảm xúc qua ngôn ngữ cơ thể và giọng đọc. Sau mỗi câu chuyện, giáo viên dẫn dắt học sinh rút ra bài học cho riêng mình. Hoạt động mở rộng với hình thức viết và vẽ đã gây bất ngờ. Nhiều học sinh đã thể hiện nội dung câu chuyện qua những bức vẽ ngộ nghĩnh của mình. Những câu trả lời đáng yêu từ các em như “Em vẽ con chuột vì con chuột là tuổi của ba em” đã khiến cả lớp cười rộ lên.
Thông qua những tiết đọc thư viện có sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của nội dung và hình thức tác phẩm. Ngoài ra, các em còn có cơ hội mượn sách về nhà để đọc, qua đó không chỉ lan tỏa văn hóa đọc trong gia đình mà còn hình thành thói quen đọc sách ở mỗi học sinh.
