Điều này càng trở nên cần thiết trong bối cảnh yêu cầu đổi mới trong việc dạy học và kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn. Trong những năm qua, Trường Tiểu học – THCS Ngôi Sao Hà Nội đã triển khai dự án “Văn hóa đọc” như một trong những hoạt động chủ yếu, với sự hỗ trợ từ các chuyên gia của Dự án “Sách ơi mở ra” từ Trường ĐH Sư phạm Hà Nội. Các tiết học này giúp học sinh làm quen với “chiến lược đọc thông minh”, từ đó nuôi dưỡng tình yêu và niềm vui với sách mỗi ngày.
Bên cạnh việc tham gia các tiết “Viết sáng tạo” để thể hiện suy nghĩ và quan điểm cá nhân, học sinh cũng được khuyến khích cập nhật các tác phẩm mới, bắt kịp xu hướng đọc toàn cầu. Trường cũng tổ chức nhiều hoạt động thú vị cho gia đình như cuộc thi “Gia đình đọc sách phi thường” hay ngày hội Sách Ngôi Sao Hà Nội, cùng với việc cải tạo thư viện để tạo không gian đọc sách thân thiện hơn.
Theo cô Lê Thanh Tâm – Phó Hiệu trưởng, sự phát triển văn hóa đọc trong bối cảnh cải cách dạy học là rất quan trọng. Nó không chỉ giúp học sinh nâng cao tư duy phản biện, mở rộng vốn từ vựng mà còn nuôi dưỡng tình yêu văn học. Chương trình Văn hóa đọc được thiết kế linh hoạt theo độ tuổi từ lớp 2 đến THCS, và giáo viên luôn điều chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp.
Tuy nhiên, cô cũng nhận thấy một số khó khăn trong việc phát triển văn hóa đọc. Học sinh thường bận rộn với việc học và các hoạt động ngoại khóa, nên không có đủ thời gian để đọc sách, nhất là khi việc đọc chưa trở thành thói quen trong đời sống hàng ngày. Thêm vào đó, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và các phương tiện giải trí như trò chơi điện tử và mạng xã hội đã khiến học sinh khó tập trung vào việc đọc sách.
Cô Trần Nguyễn Phượng Loan từ Trường THPT Võ Văn Kiệt (Vĩnh Long) cũng bày tỏ lo ngại về việc nguồn sách ở nhiều địa phương, đặc biệt là vùng nông thôn, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của học sinh. Nhiều em không có cơ hội phát triển thói quen đọc sách từ nhỏ, dẫn đến thiếu hứng thú khi lớn lên.
Thầy Nguyễn Phương Bắc – Trường THCS Lâm Thao, Lương Tài (Bắc Ninh) nhấn mạnh rằng phát triển văn hóa đọc trong trường học sẽ giúp khơi dậy đam mê đọc sách ở thế hệ trẻ. Cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc hàng năm là cơ hội để giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời khuyến khích học sinh phát huy năng khiếu và tình yêu với sách.
Hiện tại, thói quen đọc sách vẫn chưa phổ biến trong nhà trường, và cơ sở vật chất thư viện còn hạn chế. Thời gian và không gian để đọc sách cho học sinh cũng còn thiếu. Nhân viên thư viện thường kiêm nhiệm nhiều công việc nên việc tổ chức các hoạt động đọc sách chưa thật sự hấp dẫn. Hệ thống thư viện điện tử chưa được khai thác hiệu quả do thiết bị và Internet không đồng bộ.
Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc truyền cảm hứng cho học sinh. Để nâng cao văn hóa đọc, giáo viên cần có đam mê đọc sách và truyền tải cảm hứng đó qua mỗi bài giảng. Họ cũng cần hỗ trợ học sinh trong việc tìm kiếm sách, lưu trữ sách bản mềm, và giúp các em hình thành thói quen đọc sách.
Cô Chử Thị Mai Linh – Tổ trưởng tổ Ngữ văn, Trường Tiểu học – THCS Ngôi Sao Hà Nội, cho biết rằng chương trình Văn hóa đọc của tổ luôn được duy trì và phát triển. Lãnh đạo nhà trường coi đây là một dự án trọng tâm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh. Để phát triển văn hóa đọc, giáo viên cần tạo ra cảm xúc, hứng thú cho học sinh, đồng thời trang bị cho các em những phương pháp đọc hiệu quả và động viên khi các em có cách đọc sáng tạo.
Cô Trần Nguyễn Phượng Loan cũng đề xuất rằng giáo viên nên liên kết các tác phẩm văn học trong chương trình với các tác phẩm nổi tiếng khác để khuyến khích học sinh đọc thêm. Các hoạt động như câu lạc bộ sách hoặc các cuộc thi viết cảm nhận sách cũng là những cách giúp học sinh thấy việc đọc thú vị hơn.
Giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách chọn sách phù hợp và cách đọc hiệu quả. Thay vì coi công nghệ là trở ngại, giáo viên nên tận dụng các nguồn tài nguyên điện tử như sách điện tử, blog sách để thu hút học sinh. Đồng thời, khuyến khích học sinh thảo luận về sách trên các diễn đàn trực tuyến cũng là một cách tạo ra không gian đọc sôi nổi.
Cuối cùng, việc phát triển văn hóa đọc không chỉ giúp học sinh mở rộng kiến thức mà còn rèn luyện tư duy, khả năng ngôn ngữ, kỹ năng phân tích và sáng tạo. Đặc biệt trong môn Ngữ văn, văn hóa đọc giúp học sinh hiểu sâu hơn về tác phẩm văn học và cải thiện khả năng viết cũng như diễn đạt ý tưởng của mình.
